موسیقی به عنوان یک اصلی ترین هنرهای انسانی، از دوران های قدیم تا به امروز، توانسته است بر روح و روان افراد تأثیرات عمیقی بگذارد. در جستجوی راهکارهای بهبود و حفظ سلامت روح و روان، موسیقی به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند و مؤثر شناخته شده است. موسیقی، به طور گسترده‌ای در زندگی انسان‌ها و فرهنگ‌ها حضور دارد و توانسته است به شکلی عمیق و قابل توجه، بر روح و روان انسان تأثیر بگذارد.
در رابطه با تاثیرات مفید و مخرب موسیقی بر مغز و روح انسان در حوزه روانشناسی، پزشکی و حوزه دینی صحبت شده است. در این مقاله جنبه های مختلف تاثیر موسیقی بر سلامت روح و روان انسان را مورد بررسی قرار می دهیم.
تاریخچه موسیقی و ارتباط آن با روح و روان
تاریخچه موسیقی و ارتباط آن با روح و روان انسان ریشه‌هایی بسیار قدیمی دارد. از دوران باستان، انسان‌ها از قدرت جادویی و بی‌نظیر موسیقی آگاهی داشته‌اند و از آن در مراسم‌های مذهبی، درمانی و سرگرمی استفاده می‌کردند. در ادبیات باستان، اشاره‌های فراوانی به تأثیر موسیقی بر روح و روان انسان وجود دارد. در اسطوره‌ها و افسانه‌ها، موسیقی به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند استفاده می‌شود تا احساسات و افکار انسان‌ها را تغییر دهد و بر روحیات آن‌ها تأثیر بگذارد.
همچنین، در تمدن‌های باستانی مانند تمدن‌های یونان و روم باستان، موسیقی به عنوان وسیله‌ای برای تسکین روح و روان مورد استفاده قرار می‌گرفت. اسقفان و هنرمندان موسیقی در این دوران به عنوان درمانگران روحی شناخته می‌شدند و با استفاده از موسیقی، سعی در تسکین دردهای روحی و ارتقای روحانیت انسان‌ها داشتند.
در قرون وسطی، موسیقی به عنوان یکی از هنرهای نجومی و علمی مورد بررسی قرار گرفت. از آنجا که موسیقی در این دوران به عنوان یکی از هنرهای تصوفی و معنوی شناخته می‌شد، تأثیر آن بر روح و روان انسان در این دوره به وضوح مشهود بود. موسیقی در عملکرد مراسمات مذهبی و روحانی، درمان بیماری‌های روحی و افزایش حالت‌های وحشت و شادی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در دوران معاصر نیز، تحقیقات بیشتری درباره تأثیر موسیقی بر سلامت روح و روان انجام شده است. علم روانشناسی موسیقی به عنوان یک حوزه مستقل برای بررسی تأثیر آن بر روان و روح انسان شکل گرفته است. تحقیقات نشان داده است که موسیقی قادر است به طور مستقیم روی مراکز عصبی مغز تأثیر بگذارد و فعالیت‌های شناختی، احساسات، خلق و خو و روحیه افراد را تغییر دهد. در ادامه این مطلب درباره تاثیرات آشکار موسیقی بر جنبه های مختلف زندگی افراد صحبت می کنیم.
تاثیرات مثبت موسیقی بر یادگیری فرد
موسیقی بهبود قابل توجهی در تمرکز افراد برای یادگیری دارد. آهنگ‌های آرام و ملایم فضای آرامش بخشی را ایجاد کرده و تمرکز را بر روی موضوعات مورد نظر افزایش می دهد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که گوش دادن به موسیقی قبل از یادگیری و تکرار مطالب به بهبود حافظه کوتاه‌مدت و یادگیری بهتر کمک می کند.
همچنین موسیقی می‌تواند به فرد انگیزه و اشتیاق لازم برای یادگیری را بخشیده و فرایند یادگیری را لذت‌بخش تر کند. آهنگ‌های پرانرژی و الهام‌بخش می توانند انرژی مثبتی به فرد بدهند و او را به تلاش بیشتر و پافشاری در یادگیری ترغیب کنند. با این حال، توجه داشته باشید که هر فرد ممکن است به سلیقه موسیقی متفاوتی پاسخ دهد. برای بدست آوردن بهترین نتیجه ممکن با تجربه و آزمایش مختلف، بهترین و موثرترین نوع موسیقی را پیدا کنید.
تاثیرات موسیقی بر میزان خستگی
از تاثیرات موسیقی بر میزان خستگی می توان به اثر مستقیم موسیقی برای بالا بردن انرژی افراد در حین ورزش اشاره کرد که باعث می شود فرد سختی و خستگی ورزش را متوجه نشود و انرژی او تا ۳ درصد افزایش یابد.
گوش دادن به موسیقی ملایم و آرامش بخش یا هر نوع موسیقی که مطابق با سلیقه شماست موجب می شود در زمان انجام یک کار تکراری، احساس خستگی کمتری بکنید و عضلات بدنتان استقامت بیشتری داشته باشند. حتی پزشکان با تحقیق بر روی بیماران سرطانی متوجه شدند که گوش دادن به موسیقی در حین درمان باعث خستگی کمتر بیمار و استقامت بیشتر او نسبت به درمان بوده است.
بیشتر بخوانید: بهترین روش های درمان خستگی و بی حالی
موسیقی و کاهش وزن
اگر دقت کرده باشید فضای بعضی از رستوران ها یا کافی شاپ ها لایت و رمانتیک است. طبق پژوهش های انجام شده، این کار به جز زیبایی محیط سبب می شود تا فرد با آرامش بیشتری غذای خود را بخورد و نسبت به سیر شدن خود آگاه تر باشد. پس موسیقی را یک راه جدید و جذاب برای کاهش وزن خود در نظر داشته باشید.
همچنین گوش دادن به موسیقی پرانرژی و ریتمیک می‌تواند انرژی و تحرک شما را افزایش داده و به فعالیت بدنی و ورزش ترغیب کند. از طریق ورزش کالری بیشتری بسوزانید و وزن خود را کم کنید.
تاثیرات موسیقی بر بهبود حافظه
همان طورکه در مطالب قبل بیان شد، موسیقی باعث کاهش استرس و بالا رفتن تمرکز افراد می شود. ولی اینکه چه موسیقی افراد گوش بدهند، نکته مورد بحث است. طبق آزمایشی که چند سال پیش بر روی دانش آموزان انجام شد، دانش آموزانی که آشنایی با موسیقی نداشتند و به یک موسیقی شاد در زمان درس خواندن گوش می دادند مطالب بهتر در حافظه آن ها ثبت می شد و هیچ تداخلی با مطالب درسی آن ها نداشت و بالعکس دانش آموزانی که مقداری با موسیقی آشنایی داشتند، موسیقی های خنثی عملکرد بهتری بر روی مغزشان داشت.
تاثیر موسیقی بر درمان بیماری های روانی
امروزه پزشکان به نتایج مختلفی در رابطه با تاثیر موسیقی بر درمان بیماری های روانی رسیده اند. از جمله این نتایج می توان به کمک در درمان بیماری اسکیزوفرنی با موسیقی اشاره کرد. همچنین موسیقی تاثیرات مختلفی بر ذهن می گذارد که باعث ایجاد روابط اجتماعی قوی تر برای فرد می شود.
تاثیر موسیقی بر آرامش و کاهش استرس
موسیقی به طور کلی تأثیر بسیار قوی بر آرامش و کاهش استرس انسان‌ها دارد. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که گوش دادن به موسیقی مورد علاقه می‌تواند به بهبود روحیه، کاهش تنش‌های روزمره و افزایش حالت آرامش و خوشحالی کمک کند.
واکنش‌های فیزیولوژیکی بدن به موسیقی شامل: کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون، کاهش سطح هورمون استرس (مثل کورتیزول) و افزایش سطح هورمون‌های ضد استرس (مثل اندورفین) است. همچنین، موسیقی فعالیت‌های مغزی را نیز تغییر می دهد و باعث تحریک ناحیه‌های مرتبط با لذت و آرامش در مغز می شود.
نوع موسیقی تأثیر زیادی بر آرامش و کاهش استرس دارد. موسیقی آرامش‌بخش و آهنگ‌هایی با ضربان قلب کمتر و صداهای طبیعی (مانند صدای باران، دریا و پرندگان) معمولاً برای ایجاد حالت آرامش مفیدتر هستند. موسیقی کلاسیک، موسیقی ملایم و موسیقی متن برخی از نمونه‌های معروف در این زمینه هستند. با این حال، هر فردی سلیقه‌ای متفاوت در مورد موسیقی دارد، بنابراین ممکن است نوع موسیقی که برای یک فرد موثر است، برای فرد دیگری به همین اندازه موثر نباشد.
بیشتر بخوانید: بهترین روش های کاهش اضطراب صد در صد موثر
موسیقی و درمان افسردگی
متخصصان امروزه برای درمان و کاهش علائم افسردگی گوش دادن به موسیقی کلاسیک و آرامش بخش را پیشنهاد می دهند. همچنین موسیقی برای درمان اضطراب به افراد پیشنهاد می شود. از دیگر تاثیرات موسیقی می توان به آشنایی با خلق و خوی خود اشاره کرد که از دیگر راه های درمان اختلال افسردگی و اضطراب است.
بیشتر بخوانید: بهترین روش های درمان افسردگی دارویی و غیر دارویی
موسیقی و خلق و خوی
آشنایی با خلق و خوی خود از مزایای مهم گوش دادن به موسیقی است. متن و ریتم موسیقی می تواند باعث شاد و یا غمگین شدن افراد شود. طبق تحقیقاتی که انجام شده این تاثیرات در خلق و خوی، با گوش دادن به موسیقی در زمان رانندگی نیز پدیدار می شود و شیوه رانندگی افراد با توجه به موزیکی که گوش می دهند می تواند متفاوت باشد.
خواب آرام با موسیقی
امروزه اکثر مردم به دلیل مشغله هایی که دارند به مشکل بی خوابی دچار هستند. برای داشتن خواب آرام و بدون دغدغه فکری به توصیه متخصصان، گوش دادن به موسیقی آرام و ملایم به خصوص موسیقی بی کلام پیانو، باعث بهبود کیفیت خواب می شود.
استفاده از موسیقی به عنوان بخشی از روتین خواب می‌تواند به شما کمک کند تا به مرور زمان شناخت ذهنی از اینکه زمان خواب است را داشته باشید. با گوش دادن به همان نوع موسیقی قبل از خواب، مغز شما به مرور زمان این رابطه را شناسایی می کند و شما را به خواب می برد.
تاثیرات اجتماعی موسیقی
موسیقی اجتماعی یکی دیگر از راه های ارتباط افراد با یکدیگر است. موسیقی اجتماعی باعث می شود که افراد با یکدیگر احساس همدلی، صمیمیت و نزدیکی بیشتری کنند. از نکات مثبت موسیقی اجتماعی می توانیم به ایجاد احساس هدفی مشترک در زمان پخش یک سرود ملی یا اعتراضی بین مردم اشاره کنیم.
بیشتر بخوانید: بهترین تکنیک های بهبود روابط بین فردی
توصیه نهایی در ارتباط با گوش دادن موسیقی
در این مقاله از دکتر نوبت در رابطه با تاثیرات مثبت موسیقی بر روح، روان و مغز صحبت کردیم. این تاثیرات صرفا با گوش دادن به موسیقی حاصل نمی شود، بلکه برای مشاهده نتایج مطلوب باید بتوانیم سبک موسیقی مناسب خودمان را پیدا کنیم. البته نکته مهم این است که برای خودمان و روانمان ارزش قائل باشیم و به هرنوع موسیقی گوش ندهیم. شما می توانید با کمک دکتر روانشناس جلسات مدیتیشن همراه با موسیقی را تجربه کنید.
